Η Υπατία η Αλεξανδρινή τιμήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2010!

30 Ιανουαρίου 2010

Εκδήλωση προς τιμή της Υπατίας της Αλεξανδρινής

στο ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διοργάνωση:

Πολιτιστικός Σύλλογος “Προμηθεύς Πυρφόρος”

Γραμματεία Πολιτισμού Ε.Κ.Θ.

από: Καλλίμαχος

Για την Υπατία την Αλεξανδρινή έχουμε ήδη γράψει στο ιστολόγιο του Θέσπιδος. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για το άρθρο «Ποια ήταν η Υπατία. Γιατί τήν τιμούμε στις 30 Ιανουαρίου» . Εκεί, αναφέρονται πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την υπέροχη, δημιουργική ζωή και το φρικτό, τραγικό τέλος της.

Κρίνουμε λοιπόν μάλλον άσκοπο το να επαναληφθούμε και να αναλύσουμε τα της ζωής της. Κρίνουμε όμως, επίσης, απαραίτητο να αναφερθούμε και πάλι σ’ αυτήν την σπουδαία Γυναίκα με αφορμή τις εκδηλώσεις της 30ης Ιανουαρίου, ημέρας της ελληνικής Παιδείας και των ελληνικών Γραμμάτων, ημέρας της Υπατίας. Μιας Γυναίκας που αφοσιώθηκε πλήρως στην Φιλοσοφία και την Επιστήμη.

Η Υπατία γεννήθηκε το 370 μ.Χ., σε μια περίοδο ταραγμένη από το θρησκευτικό φανατισμό της επιβαλλόμενης τότε νέας Θρησκείας. Πατέρας της ο Θέων, μεγάλος Μαθηματικός και Αστρονόμος. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, τον πυρήνα της βαθιάς Φιλοσοφικής και Επιστημονικής  Γνώσεως. Εκεί, ξεχώρισε με τα προσόντα της.

Ενάρετη, σεμνή, παρθένος, αυστηρή στο ήθος και σώφρων χαρακτήρας, κόσμια στη συμπεριφορά της, ασκητική στη ζωή της, ελεύθερο πνεύμα, είναι μερικά μόνο από τα επίθετα που χαρακτηρίζουν την Υπατία. «Η Υπατία εκπροσωπεί το Πνεύμα του Πλάτωνος και το Σώμα της Αφροδίτης» όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Υπατία ή Οι Νέοι Εχθροί Με Το Παλιό Πρόσωπο» το 1853 ο Άγγλος κληρικός, συγγραφέας και ιστορικός Τσάρλς Κίνσλι.

Η νεοπλατωνική αυτή φιλόσοφος που δίδασκε τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Πλωτίνο, γνώρισε το απόγειό της στα 405 – 410 μ.Χ.. Δίδασκε όσους ενδιαφέρονταν για τη Σκέψη, την Επιστήμη, τη Φιλοσοφία. Ανάμεσά τους άτομα διαφορετικών θρησκευτικών αντιλήψεων, που όχι μόνο μαθήτευαν κοντά της αλλά ανέπτυσσαν και φιλικές σχέσεις μεταξύ τους. Ανεξίθρησκη η ίδια, δίδασκε με φλόγα άσβεστη στη καρδιά, με μοναδικό στόχο τα υψηλότερα σκαλοπάτια της Γνώσεως, με πόθο την καλλιέργεια του Πνεύματος, την εξύψωση της Ψυχής.

Η Υπατία σχολίασε τα «Κωνικά» του Απολλωνίου του Περγαίου και την «Αριθμητική» του Διόφαντου. Μάλιστα, τα έργα του τελευταίου που έχουν διασωθεί, οφείλουν την διάσωσή τους στην ποιότητα των σχολίων και τις διορθώσεις της Υπατίας σύμφωνα με τις μελέτες των T.L. Heath Diophantus Of Alexandria – A Study In The History Of Greek Algebra (Νέα Υόρκη, 1964), από την μελέτη Histoire Des Mathematigues (Paris 1799) του J.F. Montycla,  καθώς και από τον Cameron το 1993. Ο Κάμερον, ο Τούνερ και ο Κνόρ που ασχολήθηκαν εμπεριστατωμένα με τα έργα των Ελλήνων Μαθηματικών, θεωρούν την συμβολή της Υπατίας καθοριστική στην Iστορία των Μαθηματικών και της Αστρονομίας. Σχολίασε επίσης την «Αλμαγέστη» και ασχολήθηκε με μία νέα έκδοση του «Προχείρου Κανόνος» του Πτολεμαίου, που ο Ησύχιος αναφέρει με τον τίτλο «Αστρονομικός Κανών». Τα διασωθέντα έργα της «Αλμαγέστης» και του «Προχείρου Κανόνος» του Πτολεμαίου, πιθανόν να είχαν προετοιμαστεί από την ίδια. Επίσης, προχώρησε και στην κατασκευή Αστρολάβου, οργάνου που παρουσιάζει τις θέσεις των Άστρων και των Πλανητών.

Η συνεισφορά της Υπατίας της Αλεξανδρινής, λοιπόν, της σπουδαίας αυτής Φιλοσόφου, Μαθηματικού, Αστρονόμου στη Φιλοσοφία, την Επιστήμη, τη Σκέψη, ήταν πολύ μεγάλη…

Εκείνες οι μέρες όμως ήταν ημέρες ταραγμένες. Μέσα στο σκληρό και επιθετικό κλίμα της εποχής εκείνης (αξίζει εδώ να αναφερθεί πως η Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας, αυτό το μεγαλειώδες κεφάλαιο της Ανθρωπότητος, είχε καταστραφεί όταν η ίδια ήταν 21 ετών, το 391 μ.Χ.), ζούσε και δίδασκε σε πείσμα των σκοτεινών καιρών που έρχονταν…

Επίσκοπος Αλεξανδρείας ήταν ο Κύριλλος, ένας βίαιος, αρχομανής άνθρωπος, που προκαλούσε τις διαφωνίες ακόμη και μέσα στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Επιπροσθέτως, δημιουργούσε προβλήματα στον ανώτατο αρχηγό (Έπαρχο, το 412 – 415 μ.Χ.) Ορέστη, προσωπικό φίλο της Υπατίας, τον οποίο κόντεψε να σκοτώσει ένας φανατικός μοναχός, ο Αμμώνιος. Ο Αμμώνιος τιμωρήθηκε για την πράξη του. Σύντομα, ονομάστηκε Μάρτυρας…

Η Υπατία επηρέαζε την πολιτική και κοινωνική ζωή της Αλεξανδρείας, μιας πόλεως η οποία την αγαπούσε και την εκτιμούσε. Όλα αυτά, μαζί με τη δυνατή προσωπικότητα και τη σοφία της, ήταν υπέρ-αρκετά για να κάνουν κάποιον σαν τον Κύριλλο να θέλει το κακό της…

Μια βραδιά οι Παραβολάνοι (ομάδα φανατικών και ακραίων μοναχών), υπακούοντας στις διαταγές του Κυρίλλου (που, μεταξύ άλλων, κατηγορούσε την Υπατία για μαγεία), παρακολούθησαν την Υπατία. Την τράβηξαν έξω από το μεταφορικό της μέσο, την οδήγησαν στο χριστιανικό ναό που λεγόταν Καισάριον, τήν έγδυσαν, τής ξέσχισαν τις σάρκες με όστρακα (θραύσματα αγγείων), και μετά τον φρικτό και επίπονο αυτό θάνατο, κατέκαψαν το διαμελισμένο κορμί της «μέχρι αναλώσεως» και το πέταξαν σε μια τοποθεσία που λεγόταν Κίναρον. Αυτή το μοιραία γεγονός συνέβη μέρα του Μαρτίου του 415 μ.Χ. και ήταν περίοδος νηστείας…

Ο Ορέστης, μετά τις αποτρόπαιες αυτές εξελίξεις, εξαφανίστηκε και κανείς δεν έμαθε ποτέ ξανά γι’ αυτόν…

Ο Κύριλλος, αφού εδραίωσε την εξουσία του, αποσιώπησε το γεγονός αυτό που θα αποκάλυπτε το μίσος, το φανατισμό, το δογματισμό της «χριστιανικής» αυτής πράξης και «έσβησε» το κομμάτι αυτό από την Ιστορία της Αλεξανδρείας…

Ο Κύριλλος ανακηρύχθηκε άγιος από την Εκκλησία και τιμάται δύο φορές τον χρόνο (18 Ιανουαρίου και 9 Ιουνίου).

Ο αρχηγός των Παραβολάνων, ο Πέτρος ο Αναγνώστης, ανακηρύχθηκε όσιος.

Ήταν μια βραδιά του Μαρτίου του 415 μ.Χ., που η τελευταία Ελληνίδα μαρτύρησε για τα Ελληνικά Γράμματα και την Ελληνική Παιδεία. Μετά τον φρικτό θάνατό της, ήλθε η βία, ο δογματισμός, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός της νέας θρησκείας, με συνέπεια το σκοταδισμό του Μεσαίωνα… Πολύ φυσικό, αφού η πρώτη αρχή της Αναθεωρητικής Σκέψεως, της Γνώσεως, είναι η αμφισβήτηση (κάτι που απαγορεύεται πλέον από το νέο επιβαλλόμενο δόγμα) και που οδηγεί στη Μάθηση, στην Εξέλιξη του Νού, στο Φώς της Γνώσεως…

Η Υπατία θανατώθηκε και μαζί της η Ελεύθερη Σκέψη, η Γνώση, η Επιστήμη, τα Ελληνικά Γράμματα και γενικά η Ελληνική Παιδεία…

Κι όμως! Στις 30 Ιανουαρίου 2010, ημέρα αφιερωμένη από το 1842 από την Ελληνική Πολιτεία στην Ελληνική Παιδεία και τα Ελληνικά Γράμματα, κάποιοι θυμούνται ακόμη.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Προμηθεύς Πυρφόρος» σε συνεργασία με τη Γραμματεία Πολιτισμού του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, διοργάνωσε για 2^η συνεχόμενη χρονιά Εκδήλωση προς Τιμή της Σπουδαίας αυτής Γυναίκας. Μία Εκδήλωση που σε συνδυασμό και με τις αντίστοιχες εκδηλώσεις των Αθηνών, οδεύει στο να γίνει θεσμός σε όλη τη χώρα.

Εισαγωγή στο θέμα και κλίμα της Εκδηλώσεως έκανε ο σκηνοθέτης και άνθρωπος που την επιμελήθηκε, Γιώργος Φωτεινός, ενώ ακούστηκε το επίγραμμα προς μνήμη της Υπατίας που έγραψε ο συγγραφέας – φιλόλογος Στέφανος Κολέττας – Μέλανθος:

«Μνήμην ποιούμεθα Υπατίας φιλοσόφου της Αλεξανδρινής, οστράκοις αναιρεθείσης, διαμελησθείσης και κατακρεουργηθείσης υπό των υπό του Κυρίλλου κατ’ αυτής φανατισθέντων  χριστιανών, είτα δε ανά τας ρύμας και τας οδούς μεληδόν διασπαρείσης και πυρί εν τέλει αφανισθείσης, δια το μη απαρνησαμένην αυτήν ιερά τε και όσια πατρώα, φιλοκαλίαν τε και φιλοσοφίαν, κλέα τε Χαρίτων και Ελικωνίδων χορόν, θήκας τε και τας λοιπάς αρετάς και αξίας απάσας του των Ελλήνων γένους. Μηνί Μαρτίω ανοσιώτατος αυτής γέγονε φόνος, νηστειών διά  τους φονείς και την εν Χριστώ Εκκλησίαν ουσών».
ΜΕΛΑΝΘΟΣ

Αμέσως μετά, το λόγο πήρε ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Προμηθεύς Πυρφόρος», Γεώργιος Αγρόδιος.

Στη συνέχεια, οι ομιλίες που ακούστηκαν (και επηρέασαν και πολλά σημεία του άρθρου αυτού) ήταν πολύ ενδιαφέρουσες, με πλήθος ιστορικών στοιχείων και, ακόμη, συγκινητικές. Πήραν το λόγο και μάς εντυπωσίασαν οι εξής τρείς ομιλητές:

Η Βασιλική Κωνσταντινίδου (Γιατρός, Μέλος Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου «Προμηθεύς Πυρφόρος») με θέμα: «Η ανάδειξη της Υπατίας μέσα από τους θρύλους της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας».

Ο Μιχάλης Καλόπουλος (Συγγραφέας-Ερευνητής, Πρόεδρος του Συνδέσμου Σκεπτικιστών Ελλάδος) με θέμα: «Η Υπατία ως Προστάτιδα Παιδείας Και Γραμμάτων και οι Τρείς Ιεράρχες».

Ο Αθανάσιος Μερτζανίδης (Μέλος της Ομάδας Φίλων της Επικούρειας Φιλοσοφίας «Ο Κήπος Της Θεσσαλονίκης») με θέμα: «Υπατία Η Αλεξανδρινή. Η Ζωή Και Το Τραγικό Τέλος Μιάς Ευγενικής Φύσης».

Συμμετείχε ενεργά στην Εκδήλωση και κατέπληξε με τη μουσική και το τραγούδι του, ο ταλαντούχος νεαρός συνθέτης Δημήτριος-Αλέξανδρος Μιχάκης.
Στο αρμόνιο ο Σταύρος Ξανθος.

Την απαγγελία των ποιημάτων και την παρουσίαση της εκδήλωσης ανέλαβε η εξαίρετη ηθοποιός Έλσα Μπουτράκη.

Κάποιοι επιμένουν να θυμούνται, να τιμούν και να διδάσκονται. Να διδάσκονται από το παράδειγμα της ζωής και τον αποτρόπαιο θάνατο της Υπατίας. Μιας Γυναίκας που μαρτύρησε για τα Ελληνικά Γράμματα, την Ελληνική Παιδεία, τη Γνώση, την Ελεύθερη Σκέψη ενάντια στο δογματισμό, το φανατισμό, το σκοταδισμό της εποχής εκείνης. Μιας εποχής που τα αποτελέσματά της τα υφιστάμεθα μέχρι σήμερα.

Ας συνεχίζουμε να την τιμούμε κάνοντας γνωστή την ύπαρξή της σε όσους δεν την γνώρισαν ακόμη και εμπνεόμενοι από τα ιδανικά της και τον τρόπο ζωής της. Ας νικήσουμε το σκοταδισμό με το Ελληνικό Φώς της Γνώσεως!

Αναμνηστική φωτο ορισμένων εκ των συντελεστών της εκδήλωσης: Απο αριστερά το μέλος του τομέα πολιτισμού του Ε.Κ.Θ., σκηνοθέτης Σπύρος Δοδόπουλος, η παρουσιάστρια της εκδήλωσης, ηθοποιός Έλσα Μπουτράκη, ο Γιώργος Φωτεινός και ο σκηνοθέτης Βλαδίμηρος Θεοδωρίδης – Οινοκράτης.

Advertisement